Corona: leiden of lijden in de liminale ruimte?
Say what…!?! Liminale ruimte…? Dit woord kwam naar voren in de Zoom-sessie waaraan ik sinds deze week elke ochtend aan deelneem. Met een groep wildvreemde mensen start ik elke dag met een Rake Vraag, begeleidt door Siets Bakker. Het raakte me meteen, omdat het woord voor mij perfect de periode of ruimte beschrijft waarin we ons nu bevinden en wat we te doen hebben. Het is een term uit de antropologie en beschrijf de periode van het ongewisse in de overgang van oud naar nieuw.
Definitie
Getriggerd ging ik Googlen op het woord en Wikipedia omschrijft het als volgt: “In anthropology, liminality is the quality of ambiguity or disorientation that occurs in the middle stage of a rite of passage, when participants no longer hold their pre-ritual status but have not yet begun the transition to the status they will hold when the rite is complete.”
Onze wereld staat zo enorm op z’n kop nu. In een klap moeten we het oude loslaten en opent zich een nieuwe werkelijkheid. Een overgang waar we aan moeten wennen. Waarin sprake is van dubbelzinnigheid en desoriëntatie. Een periode die gepaard gaat met paniek en vertrouwen, waar iedereen in meer of mindere mate mee te maken heeft, is dus normaal.
Stil zijn
Het overkomt ons eigenlijk heel vaak, een moment in het ongewisse. Een moment waarop alle normen die je gewend was wegvallen en waarin je alert bent om je aan te passen. Bijgaande TEDtalk van Emily Perlow beschrijft het proces heel treffend. Zij laat zien waar de mogelijkheid ligt om gebruik te maken van dit moment waarin het veld open ligt. Als je hierin wilt leiden mag je stil zijn, luisteren en kijken. Dan vind je de weg. Het was ook de Rake vraag van gisterochtend. Hoe is het nu stil? Laten we eerlijk zijn… zo stil is het niet. Velen zijn nog aan het lijden onder de crisis.
Moment van de waarheid
De liminale ruimte sluit ook aan bij een gedachtegang die ik eerder had over het woord ‘crisis’ wat in het oud-Grieks ‘moment van de waarheid’, waarop een beslissing moet worden genomen die van grote invloed is op de toekomst, betekent. Dat duidt op het moment dat je van het oude naar het nieuwe overgaat. En we gaan nu over naar het nieuwe. Niemand weet met deze situatie om te gaan en niemand weet waar het heengaat. Velen hebben behoefte om hierin begeleidt te worden. Zoals Emily het omschrijft in het voorbeeld van op reis zijn in een vreemd land zonder kaart. Een paar dagen in het ongewisse en dan ontpopt de één zich tot reisleider, de ander vindt het prettiger om te volgen.
Leiderschap
Deze situatie is een moment van de waarheid. Het is een moment waarin we mogen scheiden, schiften, onderscheiden, beslissen, beslechten, richten en oordelen. Het is een moment dat kansen biedt en leiderschap vraagt. Doe je wat de rest doet, of durf je een nieuwe weg te gaan? Durf jij nu stil te zijn en te luisteren en te kijken? Als je dat durf en doet, leidt je in de liminale ruimte.
Gids zijn
Gisteren en vandaag heb ik een aantal ondernemers gesproken die fiks geraakt worden door deze situatie. Ik heb naar ze geluisterd, vragen gesteld, vanuit mijn neutrale positie licht geschenen op hun situatie en ideeën aan de hand gedaan voor korte, middellange en lange termijn. Van allen kreeg ik in dankbaarheid terug dat ze rust ervaarden en zich konden overgeven aan de stilte om te kijken waar hun weg ligt. Ik ben hen dankbaar dat ik hen daarin heb mogen gidsen.
